Dr Shridhar Pawar's Health Blogs

  हिवाळ्यात अभ्यंगाचे फायदे: त्वचा व शरीरासाठी संजीवनी हिवाळ्यात थंड वातावरणामुळे त्वचा कोरडी पडते, सांधेदुखी, शरीरातील stiffness, आणि रक्ताभिसरणाची समस्या वाढते. अशा वेळी अभ्यंग, म्हणजेच संपूर्ण शरीराला तेल लावून मालिश करणे, आयुर्वेदात एक अत्यंत फायदेशीर उपाय मानला जातो.  चला जाणून घेऊया, हिवाळ्यात अभ्यंगाचे काही मुख्य फायदे. 1. त्वचेला पोषण आणि आर्द्रता मिळते अभ्यंगामध्ये तिळाचे तेल, नारळ तेल, किंवा बदाम तेल यांचा वापर केल्यास त्वचेची ओलावा टिकून राहते. त्वचा मऊ आणि लवचिक बनते. 2. रक्ताभिसरण सुधारते संपूर्ण शरीराला तेल लावल्याने रक्ताभिसरण वाढते, ज्यामुळे शरीराला उब मिळते आणि थंडीत ऊर्जा वाढते. 3. सांधेदुखी कमी करते हिवाळ्यात वात दोष वाढल्याने सांधेदुखीची समस्या होते. अभ्यंगामुळे वात संतुलित होतो, सांध्यांचा लवचिकपणा वाढतो, आणि दुखण्यावर आराम मिळतो. 4. ताणतणाव कमी करते अभ्यंगामुळे शरीरातील स्नायू मोकळे होतात, ज्यामुळे मानसिक ताण कमी होतो आणि शरीर अधिक आरामदायक वाटते. 5. शरीरातील विषारी घटक बाहेर टाकते नियमित अभ्यंग केल्याने शरीरातील विषारी घटक बाहेर निघतात, जे शरीराला डिटॉक्...

  हिवाळ्यात हातापायांना भेगा का पडतात? - आयुर्वेदीक कारणे व उपाय हिवाळ्याच्या थंडीमध्ये त्वचेशी संबंधित अनेक समस्या उद्भवतात, आणि त्यामध्ये हातापायांना पडणाऱ्या भेगा ही एक सामान्य पण त्रासदायक समस्या आहे. आयुर्वेदानुसार, हिवाळ्याच्या ऋतूत "वात दोष" वाढतो, जो थंड, कोरडा, आणि कठोर गुणधर्मांनी युक्त असतो. हिवाळ्यातील थंड व कोरडे वातावरण त्वचेला हानी पोहोचवते आणि यामुळे त्वचा कोरडी होऊन भेगा पडतात. चला जाणून घेऊया, हिवाळ्यात हातापायांना भेगा का पडतात आणि त्यावर आयुर्वेदिक उपाय कोणते आहेत. हातापायांना भेगा का पडतात? आयुर्वेदिक कारणे वात दोषाचा प्रभाव आयुर्वेदानुसार, हिवाळ्यात वात दोष तीव्र होतो, ज्यामुळे त्वचेत कोरडेपणा येतो. वात दोषामुळे त्वचेचा ताण वाढतो आणि त्वचेमधील लवचिकता कमी होते, ज्यामुळे भेगा पडतात. त्वचेतील आर्द्रतेची कमतरता हिवाळ्यात त्वचेमधील नैसर्गिक ओलावा हरवतो, ज्यामुळे त्वचा कठोर व कोरडी होते. वात दोष वाढल्यामुळे त्वचेची आर्द्रता कमी होते, आणि त्वचेवर ताण निर्माण होतो, ज्यामुळे हातापायांवर भेगा पडू शकतात. अयोग्य आहार आणि जीवनशैली वातवर्धक पदार्थांचा (जसे की थंड, को...

हिवाळ्यात आरोग्य कसं जपावं? आयुर्वेदिक सल्ला... हिवाळा हा थंडगार आणि आल्हाददायक असं वातावरण घेऊन येतो. पण, थंडीच्या दिवसांत आपलं शरीर आणि मन संतुलित ठेवण्यासाठी अधिक काळजी घ्यावी लागते. आयुर्वेदानुसार, हिवाळ्यात शरीराची देखभाल करून आपण ऊर्जावान आणि निरोगी राहू शकतो. चला तर मग, हिवाळ्यात आयुर्वेदिक पद्धतींनी आरोग्य कसं जपावं हे जाणून घेऊया. हिवाळा आणि दोषांची समज आयुर्वेदानुसार, हिवाळा मुख्यतः वात आणि कफ दोषांशी संबंधित आहे. वात दोष हा थंड, रुक्ष, हलका आणि गतिशील असतो, तर कफ दोष स्थिर आणि ओलसर असतो. हिवाळ्यात शरीरात थंडी आणि रुक्षता वाढण्याची शक्यता असते. त्यामुळे शरीराला गरम, स्थिर आणि स्निग्ध ठेवणं गरजेचं असतं. १. उष्ण आणि पौष्टिक आहाराचा अवलंब करा हिवाळ्यात आपलं पचनशक्ती अधिक मजबूत असते. यामुळे शरीर गरम आणि पौष्टिक पदार्थांना अधिक चांगल्या प्रकारे पचवू शकतं. गरम पदार्थ खा : सुप, पेज, खिचडी अशा गरम पदार्थांचा आहारात समावेश करा. या पदार्थांमध्ये रूट व्हेजिटेबल्स, डाळी आणि तृणधान्यांचा समावेश करा. तुप आणि तेलाचा वापर करा : गायीचं तूप, खोबरेल तेल, तिळाचे तेल हिवाळ्यात विशेषतः उपयुक्त असत...

आयुर्वेदात पंचकर्म चिकित्सा शरीरातील दोष आणि विषारी पदार्थ काढून टाकण्यासाठी प्रभावी आहे. पंचकर्मातील एक महत्त्वाचा घटक म्हणजे रक्तमोक्षण . हे एक असे उपचार आहे ज्यामुळे रक्तशुद्धीकरण करून शरीरातील विकार दूर केले जातात. रक्तमोक्षणामुळे त्वचाविकार, संधिवात, आणि पित्ताशी संबंधित विकारांवर प्रभावी उपचार केला जातो. चला तर मग जाणून घेऊया रक्तमोक्षण पंचकर्माचे महत्त्व, फायदे आणि प्रक्रिया. रक्तमोक्षण म्हणजे काय? रक्तमोक्षण हा पंचकर्मातील एक महत्त्वाचा भाग आहे. या प्रक्रियेत शरीरातील दूषित रक्त बाहेर काढले जाते, ज्यामुळे शरीरातील दोषांचे (विशेषतः पित्त आणि रक्तज विकार) शुद्धीकरण होते. रक्तमोक्षणासाठी विविध पद्धती वापरल्या जातात, जसे की शृंग - कपिंग थेरपी ( सिंंगाचा वापर), जलौका (जळू), किंवा सुईद्वारे रक्त काढणे. या पद्धतीने शरीरातील दूषित रक्त बाहेर काढून नवीन रक्ताची निर्मिती होते आणि विविध विकारांवर उपचार केला जातो. रक्तमोक्षण पंचकर्माचे फायदे रक्तशुद्धीकरण : रक्तमोक्षणामुळे दूषित रक्त बाहेर काढले जाते आणि शरीरात शुद्ध रक्ताचा प्रवाह सुरू होतो. यामुळे त्वचेवरील विकार, पित्ती, आणि अन्य रक्तवि...

                गर्भसंस्कार हा भारतीय संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, ज्याचा उद्देश गर्भावस्थेतच बाळाचे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक विकास साधणे आहे. गर्भसंस्कारामध्ये विविध आध्यात्मिक, शारीरिक आणि मानसिक साधना, आहार-विहार आणि योग यांचा समावेश असतो. याचा गर्भातील बाळावर सकारात्मक परिणाम होतो. चला, गर्भसंस्काराचे गर्भाला होणारे फायदे जाणून घेऊ. १. बाळाच्या शारीरिक विकासाला प्रोत्साहन गर्भसंस्काराच्या माध्यमातून आई योग्य आहार, योग आणि ध्यान साधना करते. यामुळे गर्भातील बाळाचे शारीरिक विकास चांगल्या प्रकारे होतो. गर्भसंस्कारात योग आणि प्राणायाम यांचा समावेश असल्यामुळे बाळाच्या हृदय, मेंदू आणि इतर अवयवांचा विकास चांगला होतो.  २. मानसिक विकास आणि बौद्धिक क्षमता वाढवणे गर्भसंस्काराच्या दरम्यान आई जेव्हा सकारात्मक विचार, मंत्रोच्चार, ध्यान, संगीत ऐकते, तेव्हा त्या सर्व गोष्टी बाळाच्या मनावर सकारात्मक परिणाम करतात. बाळाची बुद्धिमत्ता वाढवण्यासाठी, गर्भसंस्कारात वेगवेगळ्या मंत्रांचे पठण आणि गीते ऐकवली जातात. यामुळे बाळाच्या मेंदूचा विकास होत असून, ...

 भारतामध्ये सहा ऋतूंचा समावेश असून, प्रत्येक ऋतूचे शरीरावर आणि मनावर विशिष्ट परिणाम होत असतात. यामध्ये शरद ऋतू (ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर) हा विशेषतः पित्तदोष वाढवणारा ऋतू मानला जातो. आयुर्वेदानुसार, या ऋतूमध्ये पित्त प्रकोपाची शक्यता जास्त असते, त्यामुळे शरीर आणि मनाच्या संतुलनासाठी योग्य आहार-विहाराचे पालन करणे अत्यावश्यक असते.                या लेखात आपण शरद ऋतूमध्ये पित्तप्रकोप होण्याची कारणे, त्याची लक्षणे आणि त्यावर आयुर्वेदानुसार कसे नियंत्रण मिळवावे याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.   शरद ऋतूमधील पित्तप्रकोपाची कारणे               शरद ऋतूमध्ये वातावरणातील बदलामुळे पित्त वाढते. पावसाळा संपल्यानंतर येणाऱ्या या ऋतूमध्ये वातावरण स्वच्छ, थंड, आणि शुष्क असते. या वेळी सूर्यप्रकाशाची तीव्रता वाढते, ज्यामुळे शरीरातील पित्ताचे संतुलन बिघडते.  1. वातावरणातील बदल : या ऋतूमध्ये सूर्यप्रकाश तीव्र असतो आणि हवामान थंड व कोरडे असते. हे शरीरातील पित्त वाढवते. 2. पावसाळ्यानंतरची स्थिती : पावसाळ्यात शरीरात साचलेल...